Werkgevers maken andere keuzes
De arbeidsmarkt is de afgelopen jaren flink krapper geworden, wat betekent dat werkgevers steeds moeilijker aan nieuwe werknemers komen. Het vinden van werk zou dus makkelijker moeten worden en in een hele hoop branches is dit ook het geval. In mijn ervaring is dit echter minder of niet het geval bij hogere, gespecialiseerde rollen. Hier bestaat nog steeds een flinke concurrentie tussen potentiële kandidaten die ik niet snel zie afnemen. Wel is er een verandering ingezet in de wijze waarop kandidaten worden geselecteerd. Waar het aantal jaren ervaring voorheen de heilige graal was, wordt nu het belang van competenties, skills, potentie en persoonstype steeds belangrijker gevonden. Logisch dus dat mensen in hun cv, brief of sollicitatiegesprek hierop inspelen.
Lessen uit de filosofie op de arbeidsmarkt
In deze vrij recente ontwikkeling op de arbeidsmarkt zie ik veel gelijkenissen met de filosofie. Filosofie is natuurlijk niet altijd de meest toegankelijke materie, maar zelfs wanneer iets voor een groot deel ongrijpbaar is (wat voor mij zeker het geval is), kun je er nog steeds mooie lessen uit trekken. Ik wil de filosofische stroming Romantiek aanhalen, waarin de objectieve feiten ondergeschikt zijn aan de subjectieve meningen. De filosoof die de grondslag hieraan legde, was Jean-Jacques Rousseau. Rousseau was een schrijver uit de tijd van de Franse Revolutie die het simpele leven romantiseerde. Dit ging zó ver dat hij de vooruitgang in de kunsten en wetenschap als een achteruitgang op moreel gebied zag. In zijn optiek was het hoogst haalbare om te leven op een individualistische manier waarin de emotie centraal stond. Romantiek is een stroming waar we in onze cultuur, politiek, economie en sinds kort dus ook arbeidsmarkt veel raakvlakken in kunnen vinden.
“Why should we build our happiness on the opinions of others, when we can find it in our own hearts?” – Jean Jacque Rousseau
De sollicitatie ‘revolutie’
Nu er voor het eerst in lange tijd meer vacatures bestaan dan werklozen, zie ik de oude stijl van werven gestaag verdwijnen. Specifieke diploma’s, jaren aan werkervaring en complexe motivatiebrieven spelen een steeds kleinere rol. We hechten juist meer waarde aan evidence-based competenties, capaciteits- en persoonlijkheidstests en drijfveren. Arbeidskrachten zijn meer dan de som van hun werkervaring. Nu zijn werkgevers door de krappe arbeidsmarkt genoodzaakt op een andere manier te selecteren. Minder feitelijk en veel meer menselijk. Minder ‘hard skills’ en meer ‘soft skills’.
Hoe presenteer je jezelf dan?
Ik wil benadrukken dat er inherent niks mis is met termen als ‘analytisch’, ‘verantwoordelijk’, ‘doorzetter’, ‘aanpakker’ en mijn favoriet, ‘flexibel’. Deze begrippen of competenties dragen echter op zichzelf weinig tot geen waarde met zich mee. Iedereen kan deze competenties claimen, maar niet iedereen beschikt er echt over. Zet ze dus kracht bij door ze te onderbouwen. En dat kan ook zonder de competenties expliciet te benoemen. Geef je competenties context, een anekdote.
In een vorige baan sprak ik een kandidaat die had gesolliciteerd op een vrij eenvoudige functie. Haar cv was vrij bescheiden, maar met contactgegevens en werkervaring heb ik genoeg om het gesprek aan te knopen. Eén nevenactiviteit sprong er voor mij uit: voorzitter van de ABBA-fanclub Nederland. ABBA-fan als ik ben, is dat natuurlijk een geweldig gespreksonderwerp. Wat bleek: ze had de organisatie zelf opgezet, doen groeien en organiseerde regelmatig trips naar andere internationale ABBA-fanclubs. Zonder het überhaupt te noemen, bewees ze te beschikken over pro-activiteit, verantwoordelijkheid en doorzettingsvermogen.
De competenties waar je sterk in bent wil je uiteraard uitlichten, maar wat nog sterker kan overkomen zijn de punten die je nog niet geheel beheerst. Door je verbeteringspunten aan te kaarten laat je zien dat je beschikt over zelfreflectie en open staat voor feedback. Zo heb je, zonder ze te benoemen, weer twee competenties laten zien. Niemand is perfect en iedereen kan zich blijven ontwikkelen. Eerlijk hierover zijn, je kwetsbaar opstellen, en vervolgens met ideeën komen om jezelf te verbeteren; zo overtuig je door precies te tonen wie je écht bent.
Is jezelf zijn authentiek?
Jezelf zijn. Of het nou om een eerste schooldag, een eerste date, een eerste werkdag of een eerste sollicitatiegesprek gaat, jezelf blijven is altijd het devies. Maar wanneer ben je jezelf? Bewust of onbewust wordt je altijd beïnvloed door je omgeving. Door je klasgenoten, familie of collega’s. En als je denkt te weten wie je bent, is vasthouden aan dat beeld dan authentiek?
Deze vraag zal waarschijnlijk nooit helemaal op een bevredigende manier beantwoord worden. Zoals bij elke levensvraag wordt dit natuurlijk wel geprobeerd in de filosofie. Volgens de 19e eeuwse filosoof Søren Kierkegaard beweegt men tussen twee polen van bestaan: de pool van eindigheid en de pool van oneindigheid. Wie zich in de eindigheid vestigt maakt zichzelf een onbeduidend schakeltje in de grote gedetermineerde wereld, onvrij en beperkt. Deze neemt genoegen met hoe alles nu eenmaal is en conformeert zich aan de omgeving. Het is gemakkelijk en veilig om jezelf aan te passen aan wat de rest doet, je verliest jezelf in de menigte. Wie opgaat in de oneindigheid, houdt alle opties en mogelijkheden van het bestaan open, verbindt zichzelf nooit en waait met alle winden mee. Deze is vrij, maar maakt geen keuzes, ziet alle mogelijkheden, maar pakt niks aan. Zodanig dat je vervliegt.
In beide polen dreigt de mogelijkheid om jezelf te verliezen. Kierkegaard zag dit in zijn tijd veelvuldig voorkomen. De wereld ziet er tegenwoordig anders uit, maar deze twee uiteinden bestaan nog steeds of zijn zelfs extremer geworden. De vraag over wat het betekent om jezelf te zijn, is nog niet beantwoord. Wel is het duidelijk dat iedereen zich ergens tussen de twee uitersten bevindt. Realiseer je dat pure authenticiteit niet bestaat, het is zelfs situationeel en veranderlijk. Maar je kunt verdomd dicht in de buurt komen door je niet te laten leiden door je omgeving, zoals in de quote van Rousseau.
Authenticiteit is eerlijkheid
Authenticiteit is eerlijkheid, en dan vooral naar jezelf. Dus ook in je carrière. Vergeet niet dat een sollicitatiegesprek bestaat om voor béide partijen in te schatten of er een match bestaat. Als de match er niet is, wees dan ook eerlijk naar jezelf, hoe graag je de baan ook wilt. Het klinkt waarschijnlijk enorm cliché, maar eerlijkheid duurt het langst. Of liever nog in deze context, authenticiteit duurt het langst.
Stel, je wilt een baan zó graag dat je bereid bent je nieuwe werkgever naar de mond te praten. Taken die niet bij je passen pak je met beide handen aan. Je accepteert een cultuur en sfeer die zo ver van je af ligt dat je er nooit gelukkig van kunt worden. Je zet jezelf neer als een persoon die je helemaal niet bent. Heb je dan je droombaan gevonden?
